تولید رادیوایزوتوپ مولیبدن- ۹۹ در مقیاس صنعتی

عصر کانادا – علی بهرامی سامانی، مدیر پروژه طرح کلان مولیبدن، مولیبدن را ماده‌ای برای تشخیص برخی بیماری‌ها در بیمارستان‌ها و مراکز تشخیص پزشکی هسته‌ای دانست و گفت: کشور نیازمند رادیوداروهایی بر مبنای استفاده از تکنسیوم-m۹۹ است و سالانه بیش از یک میلیون بیمار از تکنسیوم-m۹۹ بهره‌مند می‌شوند و این نیاز از طریق واردات مولیبدن-۹۹ به میزان ۱۲۰ کوری و توسط شرکت ما تأمین می‌شود.وی با بیان اینکه تجربه‌ تولید مولیبدن در مقیاس حدود ۱۲۰ کوری در هر دفعه از اجرای فرایند در کشور وجود ندارد، تصریح کرد: تولید مواد پرتوزا دارای ملاحظاتی است که اگر مد نظر قرار نگیرند، ریسک سرمایه‌گذاری در انتقال بلافصل نتایج آزمایشگاهی به مرحله‌ صنعتی بالا بوده و امکان وقوع خسارت‌های جبران ناپذیر وجود دارد، ضمن اینکه تأسیسات سلول‌های داغ در زمان اجرای طرح تولید مولیبدن به روش فعالسازی نوترونی اکسید مولیبدن در شرایط خاص تحریمی مناسب برای اجرای سریع مرحله‌ صنعتی نبودند، همچنین با توجه به شرایطی که برجام (برنامه‌ جامع اقدام مشترک) بر طرح اعمال کرد، تصمیم بر آن شد تا طرح تولید مولیبدن در چند مرحله انجام شود. به طوری که امکان انجام طرح با محدودیت‌های مالی و فناورانه همخوانی داشته باشد؛ لذا طرح کلان زمانی مطرح شد که از انجام صحیح فرایندهای متعدد در تولید اطمینان حاصل شود. این موضوع شامل فرایندهایی که در مراحل اولیه‌ آزمایشگاهی از اهمیت برخوردار نبودند مانند مدیریت پسماندهای جامد، مایع و گازی مدیریت محصولات شیمیایی جانبی بعضاً مضر، می‌شد.

این محقق خاطر نشان کرد: با حمایت معاونت علمی ریاست‌جمهوری در این شرکت طرح تولید رادیوایزوتوپ مولیبدن- ۹۹ از شکافت اورانیوم- ۲۳۵ در مقیاس صنعتی با اعتباری به میزان ۱۲۰۰ میلیارد ریال و ۵ میلیون یورو آغاز شده است.

بهرامی سامانی ادامه داد: سالانه بیش از چهار میلیون یورو هزینه‌ تأمین رادیوایزوتوپ مولیبدن-۹۹ می‌شود. علاوه بر این، ظرفیت بالقوه‌ای در کشور برای تولید صفحات اورانیومی و پرتودهی آنها در راکتور تحقیقاتی تهران وجود دارد که با اجرای این طرح به مرحله فعلیت خواهد رسید.

مدیر پروژه طرح کلان تولید مولیبدن در خصوص اینکه این طرح در حال حاضر در کدام فاز قرار دارد، اظهار کرد: با توجه به شرایط و نیاز کشور و تغییر راهبردی دنیا در تولید مولیبدن و اینکه تولیدکنندگان منطقه‌ای در حال جایگزین شدن با چند شرکت عمده‌ تولید در دنیا هستند، فاز نیمه صنعتی با همکاری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری تکمیل شده و وارد فاز صنعتی شده‌ایم.

به نقل از معاونت علمی ریاست‌جمهوری، وی ادامه داد: برنامه آتی طرح، افزایش مقیاس تجهیزات فرایندهای رادیوشیمی در شرایط خاص است، به طوری که امکان مدیریت و اجرای فرایندهای تولید و پسمانداری برای بازه‌ زمانی ۲۰ ساله با تولید مستمر و بدون نقص هفتگی – هماهنگ با مراحل اصلاح تاسیسات سلول‌های داغ و تجهیزات پرتودهی و ترخیص نمونه‌ پرتودهی شده – وفق شرایط بازرسی‌های بین‌المللی و الزامات دارویی وزارت بهداشت تأمین شود. با توجه به اینکه سایر مجموعه‌های سازمان که در پروژه نقش دارند، سیاست‌ها و نقشه‌ راه خود را تعریف کرده‌اند، انجام کامل طرح باید با هماهنگی و در آینده‌ نزدیک بوقوع بینجامد.

وی همچنین در خصوص ظرفیت تولید مولیبدن، خاطرنشان کرد: مبنای طرح تولید مولیبدن به میزان نیاز کشور با توجه به امکانات و تأسیسات موجود بوده که در صورتی که موضوع صادرات و امکان پرتودهی و انجام فرایند در تأسیسات دیگر باشد، موضوع انتقال دانش فنی بزرگترین دستاورد پروژه خواهد بود.

بهرامی سامانی در پایان خاطرنشان کرد: ظرفیت ایجاد حداقل ۵۰ شغل تخصصی مستقیم به مدت ۲۰ سال با اجرای این طرح به‌وجود خواهد آمد و همچنین در سایر مجموعه‌های مرتبط در سازمان نیز ظرفیت‌هایی بوجود خواهد آمد.