تهدیدات دوست باوفای انسان برای طبیعت!
هر روز در کنار ما زندگی می‌کنند، با ما پیاده‌روی می‌روند و عضوی از خانواده محسوب می‌شوند؛ اما کمتر کسی تصور می‌کند که این دوستان وفادار ممکن است تهدیدی برای محیط زیست باشند.
عصر کانادا – سگ‌ها سال‌هاست که محبوب‌ترین حیوانات خانگی در جهان هستند و میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا آن‌ها را به عنوان همراه یا حیوان خانگی نگهداری می‌کنند. با وجود رابطه عاطفی عمیقی که میان انسان و سگ شکل گرفته، پژوهش‌های علمی به ندرت به آثار منفی محیط‌زیستی آن‌ها پرداخته‌اند. بیشتر تمرکزها روی گربه‌ها بوده که به عنوان گونه‌ای مهاجم شناخته می‌شوند؛ اما حالا مشخص شده سگ‌ها نیز، به ویژه به عنوان گوشت‌خواران بزرگ، تأثیرات جدی و گسترده‌ای روی اکوسیستم‌ها دارند.
ضرورت بررسی این موضوع از آن‌جا ناشی می‌شود که سگ‌ها در بسیاری از زیستگاه‌ها، از جمله سواحل، جنگل‌ها و مناطق طبیعی دیگر حضور دارند و حتی در صورت قلاده‌دار بودن، می‌توانند باعث ترساندن، تعقیب یا بر هم زدن رفتار طبیعی حیوانات وحشی شوند. افزون بر این، ادرار و مدفوع آن‌ها، حتی پس از ترک محل، ردّی از خود بر جا می‌گذارد که رفتارهای حیوانات دیگر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به‌ویژه در مناطقی که گونه‌های در خطر انقراض حضور دارند، این مداخلات می‌تواند بسیار آسیب‌زا باشد.
در همین زمینه، گروهی از پژوهشگران بین‌المللی به سرپرستی دکتر بیل بیتمن از مدرسه علوم مولکولی و علوم زیستی دانشگاه کرتین استرالیا، مطالعه‌ای انجام داده‌اند. این مطالعه به شیوه‌ای جامع، تأثیرات محیط‌زیستی سگ‌ها را بررسی کرده است. تمرکز این تحقیق بر رفتارهای مستقیم و غیرمستقیم سگ‌ها در طبیعت، نقش آن‌ها در آلودگی زیست‌محیطی و حتی اثرات ناشی از صنعت غذای حیوانات خانگی بوده است.
روش انجام این پژوهش مبتنی بر مرور مطالعات علمی مختلف درباره اثرات سگ‌ها در زیستگاه‌های طبیعی بوده است. در این بررسی‌ها، پژوهشگران با تحلیل داده‌های به‌دست‌آمده از مطالعات پیشین، توانستند الگوهای مشخصی از آسیب‌رسانی سگ‌ها به حیات وحش، منابع آبی و حتی پوشش گیاهی را شناسایی کنند.
یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که سگ‌ها، حتی در صورت همراهی با صاحبان خود، می‌توانند گونه‌های جانوری را از محل زندگی‌شان دور کنند. به عنوان نمونه، در برخی مناطق ایالات متحده، مشاهده شده که گوزن‌ها و روباه‌ها تمایلی به حضور در مناطقی که سگ‌ها رفت‌وآمد دارند، نشان نمی‌دهند. حتی زمانی که سگ‌ها حضور ندارند، بوی به‌جا مانده از آن‌ها باعث تغییر رفتار حیوانات دیگر می‌شود.
همچنین مشخص شده است که مدفوع سگ‌ها می‌تواند باعث آلودگی منابع آبی شود و رشد گیاهان را نیز مختل کند. مواد شیمیایی استفاده‌شده برای تمیز کردن یا محافظت از سگ‌ها در برابر انگل‌ها نیز از طریق شست‌وشوی بدن آن‌ها وارد آب‌ها شده و ترکیبات سمی به محیط اضافه می‌کند.
پژوهش فوق که نتایج آن را نشریه تخصصی Biological Conservation وابسته به مؤسسه علمی Elsevier منتشر کرده است، همچنین نشان می‌دهد که جمعیت گسترده سگ‌ها در جهان باعث شده صنعت غذای حیوانات خانگی، ردپای بزرگی در مصرف زمین، آب و تولید کربن از خود بر جا بگذارد. این موضوع به‌ویژه زمانی نگران‌کننده‌تر می‌شود که بدانیم بسیاری از صاحبان سگ تمایل چندانی به پرداخت هزینه بیشتر برای غذای سازگار با محیط زیست ندارند.
با این حال، پژوهشگران تأکید دارند که سگ‌ها نقش مهمی در زندگی انسان‌ها دارند، از همراهی عاطفی گرفته تا کمک در امور حفاظتی یا امدادی. اما در کنار این نقش مثبت، رفتارهای ناآگاهانه یا سهل‌انگارانه برخی صاحبان، به محیط زیست آسیب وارد می‌کند و نیازمند آگاهی‌رسانی، مقررات روشن و مشارکت جمعی برای کاهش این اثرات است.
