۲۰ سالگی مریخ‌نوردهای دوقلو؛ آپورچونیتی و اسپیریت چگونه علوم مریخی را متحول کردند؟
در ژانویه ۲۰۰۴، مریخ‌نوردهای دوقلوی ناسا به نام‌های آپورچونیتی و اسپیریت در دو سمت مخالف روی سیاره سرخ فرود آمدند و عصر تازه‌ای از کاوش‌های رباتیک میان‌سیاره‌ای را آغاز کردند.
عصر کانادا – آن‌ها با فاصله‌ی سه هفته از یکدیگر به روشی هیجان‌انگیز به مقصد رسیدند؛ بدین صورت که هرکدام در دسته‌ای از کیسه‌های هوا قرار گرفتند که پیش از توقف حرکت و تخلیه‌ی باد، تقریبا ۳۰ بار روی سطح مریخ بالا و پایین پریدند. این مریخ‌نوردها که هم‌اندازه با ماشین گلف بودند، ماموریتی مشخص داشتند: جستجوی شواهد از جاری‌بودن آب روی سطح مریخ در گذشته.
یافته‌های مریخ‌نوردهای دوقلو، ازجمله کشف معروف به «توت‌های آبی» یا سنگریزه‌های کروی هماتیت معدنی که در آب اسیدی تشکیل شده بودند، کتاب‌های علمی را بازنویسی کرد. چند سال پس از آغاز ماموریت، اسپیریتِ بی‌باک درحالی‌که چرخ آسیب‌دیده‌اش را همراه خود می‌کشید، نشانه‌هایی از چشمه‌های آب گرم باستانی را که ممکن است میلیاردها سال پیش زیستگاهی ایده‌آل برای حیات میکروبی بوده باشند، کشف کرد.
یافته‌های مریخ‌نوردهای دوقلو کتاب‌های علمی را بازنویسی کرد
دانشمندان گمان می‌کردند که مریخ باستانی با صحرای یخ‌زده‌ی امروزی تفاوت‌های اساسی داشت. تصاویر ثبت‌شده از مدار، شبکه‌هایی از کانال‌های حفرشده توسط آب را نشان داده بود؛ اما پیش از آغاز کار آپورچونیتی و اسپیریت، هیچ مدرکی وجود نداشت که نشان دهد آب مایع، آن عوارض را تشکیل داده است.
مت گلومبک، دانشمند سابق پروژه از آزمایشگاه پیش‌رانش جت ناسا که ماموریت دوقلوهای مریخ‌نورد معروف به «مریخ‌نورد کاوشگر» را مدیریت می‌کرد، می‌گوید: «مریخ‌نوردهای دوقلوی ما برای اولین‌بار ثابت کردند که سیاره سرخ گذشته‌ای مرطوب داشته است. آن‌ها مسیر را برای یادگیری هرچه بیشتر درباره‌ی گذشته مریخ با مریخ‌نوردهای بزرگ‌تر مانند کیوراسیتی و پرسویرنس هموار کردند.»
به لطف داده‌های جمع‌آوری‌شده با آپورچونیتی و اسپیریت، ناسا ساخت مریخ‌نورد بزرگ کیوراسیتی را تایید کرد تا دریابد آیا مواد شیمیایی پشتیبان حیات، میلیاردها سال پیش در جهانی که زمانی آبی بود، وجود داشتند یا خیر. کیوراسیتی بلافاصله پس از فرود در سال ۲۰۱۲ این مواد شیمیایی را پیدا کرد.
پرسویرنس که در سال ۲۰۲۱ به سیاره سرخ رسید، با جمع‌آوری مغزه‌های سنگی که قرار است در ماموریتی مشترک از سوی ناسا و آژانس فضایی اروپا، برای بررسی نشانه‌های حیات میکروبی باستانی به زمین آورده شوند، درحال گسترش موفقیت کیوراسیتی است.
مهندسان درحین کار روی اسپیریت و آپورچونیتی، شیوه‌هایی را برای کاوش سطح سیاره ابداع کردند که امروزه همچنان کاربرد دارند؛ ازجمله استفاده از نرم‌افزار تخصصی و عینک‌های سه‌بعدی برای ناوبری بهتر در محیط مریخ. اکنون مهندسان پس از سال‌ها کسب تخصص درطول سفرهای مریخ‌نوردهای دوقلو روی سطح سنگلاخی و شنی مریخ، می‌توانند رانندگی‌های ایمن‌تر و طولانی‌تر را برنامه‌ریزی کنند و وظایف روزانه‌ی بسیار پیچیده‌تر از حد مورد نیاز برای به راه‌انداختن کیوراسیتی و پرسویرنس را به سرعت انجام دهند.
اعضای تیم علمی نیز در نقش خود به‌عنوان زمین‌شناسان میدانی مجازی ماهرتر شده‌اند و از سال‌ها دانش به‌منظور انتخاب بهترین راه‌ها برای بررسی سطح مریخ با استفاده از چشم‌های رباتیک و سایر ابزارهای موجود در کاوشگرها بهره می‌برند.
ماراتن مریخی
اسپیریت ۳ ژانویه روی مریخ فرود آمد و سه هفته بعد در ۲۴ ژانویه، آپورچونیتی از راه رسید. مریخ‌نوردهای دوقلو دراصل برای ماموریتی فقط ۹۰ روزه طراحی شده بودند؛ اما با اتکا به انرژی خورشیدی سال‌ها در محیط خشن مریخ دوام آوردند. آپورچونیتی پیش از آنکه در سال ۲۰۱۸ تسلیم طوفان گردوغبار در سیاره سرخ شود، به‌طرز حیرت‌انگیز تقریبا ۱۵ سال به کاوش مریخ پرداخت. این میزان عمر طولانی از غیرواقع‌بینانه‌ترین رویاهای دانشمندان و مهندسانی که اکتشاف محدود مریخ تا مسافتی کمتر از ۶۰۰ متر را انتظار داشتند، بسیار فراتر بود.
درعوض، تیم ماموریت به لطف عمر طولانی کاوشگران خود فرصت یافت تا در طیف گسترده‌ای از زمین‌های مریخ پرسه بزند. آپورچونیتی اولین مریخ‌نوردی بود که مسافتی به طول دو ماراتن را در سیاره‌ای دیگر پیمود. این کاوشگر افسانه‌ای پیش از پایان عمر خود درمجموع نزدیک به ۴۵ کیلومتر از سطح مریخ را درنوردید و در زمینه‌ی دورترین مسافت پیموده‌شده در سیاره‌ای دیگر، رکوردی دست‌نیافتنی را به ثبت رساند.
جان کالاس، مدیر سابق پروژه از آزمایشگاه پیش‌رانش جت ناسا، ماموریت خیره‌کننده‌ی آپورچونیتی را تغییر پارادایمی غیرمنتظره توصیف می‌کند. او گفت: «مسافت و مقیاس زمانی پوشش داده‌شده، واقعا تاریخی است.»
آپورچونیتی اولین مریخ‌نوردی بود که مسافتی به طول دو ماراتن را در سیاره‌ای دیگر پیمود
فرصت طولانی بی‌نظیر برای کاوش مریخ، نه‌تنها نشان داد که مریخ زمانی جهانی مرطوب‌تر بود، بلکه ثابت کرد که این سیاره در بازه‌های مشخصی از تاریخ خود میزبان طیف متعددی از محیط‌های آبی شامل چشمه‌های آب گرم و استخرهای اسیدی و شور بود.
تداوم الهام‌بخشی
مریخ‌نوردهای دوقلو همچنین الهام‌بخش نسل جدیدی از دانشمندان شدند. یکی از آن‌ها، ابیگیل فریمن، دانش‌آموز دبیرستانی بود که در شب فرود آپورچونیتی به آزمایشگاه پیش‌رانش جت دعوت شد. او فرصت یافت تا دریافت اولین سیگنال از آپورچونیتی را که فرود ایمن مریخ‌نورد را تایید می‌کرد، با هیجان تماشا کند.
فریمن سپس تحصیلات خود را در رشته‌ی زمین‌شناسی ادامه داد و سال‌ها بعد به JPL بازگشت تا به مدیریت تیم علمی آپورچونیتی کمک کند. وی که اکنون جانشین دانشمند پروژه‌ی کیوراسیتی است، بسیاری از افرادی را که در شب فرود آپورچونیتی ملاقات کرد، همکاران نزدیک خود می‌داند.
فریمن می‌گوید: «افرادی که در تمام این سال‌ها کاوشگرهای دوقلوهای ما را درحال کاوش حفظ کردند، گروهی فوق‌العاده هستند و تعداد افرادی که کاوش مریخ را به حرفه‌ی خود تبدیل کرده‌اند، چشمگیر است. درحالی‌که در تلاش برای پاسخگویی به برخی از بزرگ‌ترین پرسش‌ها، به ماجراجویی در مکان‌هایی می‌رویم که هیچ انسانی تاکنون ندیده است، حس می‌کنم خیلی خوش‌شانسم که فرصت یافته‌ام هر روز با آن‌ها کار کنم.»
