تصاویر ماهواره ای: ساخت و سازهای جدید در مرکز هسته ای کوه کلنگ ایران
عصر کانادا – مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS) با انتشار گزارشی و با استناد به تصاویر ماهواره ای جدید از تاسیسات هسته ای ایران، ادعا کرد که فعالیت های جدیدی در مراکز هسته ای ایران پس از حملات اخیر آمریکا و اسرائیل به این تاسیسات از ماه اکتبر از سرگرفته شده است.
برنامه ایران به طور فزاینده‌ای با ابهام استراتژیک، هرج و مرج عملیاتی و احتمالا فرهنگ داخلی ترس تعریف می‌شود. تصاویر ماهواره‌ای جدید به خطرات نوظهور برنامه هسته‌ای ایران علیرغم خسارات ناشی از حملات ایالات متحده و اسرائیل اشاره دارد.
چند روز قبل از حملات ایالات متحده و اسرائیل به برنامه هسته‌ای ایران، رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اظهار داشت که ایران در حال ساخت سومین سایت غنی‌سازی در نزدیکی اصفهان است. یک تونل زیرزمینی درست در شمال اصفهان وجود دارد که احتمالا محل تاسیسات غنی‌سازی جدید است. با تشدید این نگرانی‌ها، در 24 ژوئن، “جی. دی. ونس”، معاون رئیس جمهور ایالات متحده، اظهار داشت که ایران احتمالا هنوز 400 کیلوگرم ذخائر موجود اورانیوم با غنای بالا (HEU) تا 60 درصد را در اختیار دارد.
تلاش‌های آینده ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای احتمالا نیازمند یک سایت غنی‌سازی جدید با قابلیت تولید اورانیوم غنی‌شده 90 درصد، افزایش ظرفیت مونتاژ سانتریفیوژ و تاسیسات متالورژی برای تولید هگزافلوراید اورانیوم (UF₆) برای غنی‌سازی است.
پیامدهای حملات آمریکا و اسرائیل
حملات آمریکا و اسرائیل، مناطق کلیدی برنامه هسته‌ای ایران را نابود کردند. ایالات متحده در 22 ژوئن به سه تاسیسات هسته‌ای کلیدی در فردو، نطنز و اصفهان حمله کرد. قبل از این حملات، ایران در فردو و نطنز در حال غنی‌سازی اورانیوم و در اصفهان در حال فرآوری فلز اورانیوم بود.
تصاویر ماهواره‌ای از هر یک از این سه تاسیسات، عملا هیچ فعالیت یا تلاشی برای بازسازی این سایت‌ها را نشان نمی‌دهد. ترانسفورماتورها و ژنراتورهای برق در جریان حملات علیه نطنز نابود شدند و این بخش‌های اساسی زیرساخت‌های سایت هنوز بازسازی نشده‌اند. در اصفهان، آوارها به وضوح در جاده پراکنده شده‌اند و دسترسی به بسیاری از ساختمان‌های آسیب‌دیده را مسدود می‌کنند. بر اساس این تصاویر، مشخص است که حملات ایالات متحده عملا غنی‌سازی اورانیوم و فرآوری اورانیوم را در این سایت‌های حیاتی متوقف کرده است.
در حالی که پیشرفت مستقیم در حساس‌ترین جنبه‌های برنامه هسته‌ای ایران حداقل بوده است، ایران به ساخت و ساز در کوه “کلنگ”، یک تاسیسات عمیقا مدفون در یک مایلی جنوب سایت غنی‌سازی اورانیوم نطنز، ادامه داده است. در ژوئیه 2020، آتش‌سوزی در سالن مونتاژ سانتریفیوژ در نطنز رخ داد که احتمالا به دلیل خرابکاری بوده است. پس از آن، علی اکبر صالحی، اظهار داشت که ایران یک سالن مونتاژ سانتریفیوژ مدرن‌تر و بزرگتر “در قلب کوه نزدیک نطنز” خواهد ساخت. ساخت این تاسیسات که در کوه کلنگ دفن شده است، در سال 2020 آغاز شد.
از زمان حملات ایالات متحده در ماه ژوئن، ایران ساخت و ساز در سایت کوه کلنگ را افزایش داده است. با مقایسه تصاویر 30 ژوئن و 30 سپتامبر، تجزیه و تحلیل مرکز مطالعات راهبردی و بین المللی مشخص کرد که ایران یک دیوار امنیتی در اطراف سایت نطنز ساخته است. تونل‌هایی در غرب، شرق و جنوب سایت وجود دارد. نشانه‌های قابل مشاهده‌ای از ساخت و ساز در این سایت وجود دارد.
در انتهای شرقی سایت، تاسیسات زیرزمینی شامل دو ورودی است. ورودی شمالی آن اخیرا گسترش یافته و با شن و ماسه پوشانده شده است. منطقه غربی نیز شامل دو ورودی است که هر دو در تصاویر باز هستند. ورودی غربی نیز اخیرا گسترش یافته و با شن و ماسه پوشانده شده است. منطقه جنوبی شامل یک ورودی واحد است. یک تیر خاکی در مقابل این ورودی قرار دارد که نشان می‌دهد ورودی جنوبی به طور فعال مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
اگرچه ارزیابی قطعی هدف کامل ساخت کوه کلنگ تنها از طریق تصاویر دشوار است، اما ساخت یک تاسیسات بزرگ زیرزمینی در فاصله یک مایلی جنوب نطنز بسیار مشکوک است و گمانه‌زنی‌های قابل توجهی را برانگیخته است.
حداقل سه توضیح بالقوه برای این فعالیت وجود دارد.
اول: ایران ممکن است طبق برنامه اولیه، در حال ساخت تاسیسات مونتاژ سانتریفیوژ باشد. با توجه به افزایش سرعت، احتمالا جدول زمانی عملیات کوه کلنگ افزایش یافته است.
دوم: ایران می‌تواند دامنه ماموریت در کوه کلنگ را گسترش دهد و فعالیت‌هایی مانند متالورژی را که در اصفهان نابود شد، به تاسیسات کوه کلنگ منتقل کند.
سوم: ایران ممکن است در حال پیگیری یک تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم مخفی در این کوه باشد، با این امید که این تاسیسات بتواند ذخایر موجود 400 کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده 60 درصدی در اختیار این کشور را غنی‌سازی کند.
